Да 5 чэрвеня 2021 у Музэі Майстэрні Заіра Азгура будзе ісьці мая выстава бяскамернай фатаграфіі «Кветкі, яблыкі, грушы».
Куратар Уладзімер Парфянок
Афармленне работ выканаў Вадзім Шамкоў
Вельмі моцна паспрыяў і дапамог Дэйнюс Юнявічус
Так склалаліся абставіны, што цалкам выставу я ня бачыў: частка яе была падрыхтавана яшчэ да каранцінаў для зусім іншай галерэі, частку афармлялі ўжо сёлета. У сувязі з абмежаваньнямі, прыехаць у Беларусь у мяне няма магчымасьці, таму любімы жанр “ліст да гледача” атрымаў некаторую дадатковую вагу
Ліст да гледача
Выстава «Кветкі, яблыкі, грушы» нарадзілася з майго інтарэсу да бяскамернай (cameraless) фатаграфіі, які нечакана (у першую чаргу для мяне) перарос у слаба кантралюемую абцэсію.
Знаёмства з гэтым закутком сучаснага фатаграфічнага друку адбылося пры вымушаных акалічнасцях.
У маім развіцці як фатографа, здаецца, нічога не прадвяшчала, што ў пэўны момант, я стану займацца рэалізацыяй сваіх ідэяў на фотапаперы без дапамогі інструменту, які хоць аддалена нагадвае фотаапарат.
Я рухаўся прадказальным, і, як тады здавалася, натуральным чынам: ад малафарматных апаратаў, праз сярэдні фармат да гросмайстарскіх вялікіх камер з негатывамі памерам у 13х18 см. Каб усё ішло так, як ішло, магчыма, сёння я б здымаў на аграмадныя, зусім непад’ёмныя камеры (не выключаю, што па гэтай прычыне быў бы ў значна лепшай фізічнай форме, хоць гэта не факт). Але ў пэўны момант здарылася тое, што магло здарыцца. У выніку (верагодна непазбежнага) збегу абставінаў я застаўся без доступу да лабараторыі. Меў выразнае жаданне працу працягваць і стаў шукаць варыянты гэтак званай фотапаперы дзённага друку, калі выява на адчувальным да святла матэрыяле праяўляецца пад уздзеяннем святла без дапамогі праяўляльніка: на вачох фатографа праяўляецца пазітыў, які потым трэба толькі зафіксаваць. Гэтая тэхналогія была калісьці вельмі папулярнай, напрыклад, менавіта дзякуючы ёй, да нашага часу, дайшлі фотаздымкі, выкананыя ў акопах Першай сусветнай вайны.
На словах гучыць гладка, але на той момант, фотапрамысловасць ужо гадоў дзесяць як спыніла вытворчасць падобных матэрыялаў, і спакойна перагарнула гэтую старонку сваёй гісторыі. У прынцыпе, існуюць тэхнічна простыя спосабы, каб у саматужных умовах са звычайнай чорна-белай фотапаперы зрабіць прыдатную для друку пры дзённым святле, і я пачаў спрабаваць іх адаптаваць да сваіх умоў. Вынікі прыйшлі хутка, але яны былі нестабільнымі. Кантраст і тон адбіткаў залежалі ад процьмы невядомых мне пераменных, на эмульсіі пастаянна з’яўляліся дэфекты ўсіх магчымых формаў, колераў ды памераў, і, калі шчыра, было цяжка ўсё гэта назваць «рэпрадукцыйнай тэхнікай са стабільнымі і прадказальнымі вынікамі».
Фрустрацыя ад плёну маіх эксперыментаў спынілася ў адзін прыгожы дзень, калі замест фарматнага негатыву з чарговым нацюрмортам, у капіявальную раму я паклаў прынесеную з прагулкі галінку з кветкамі вішні і пакінуў яе экспанавацца пад вясновым сонцам. У мяне не было вялікіх ілюзіяў наконт вынікаў гэтага кроку, але калі праз пару гадзін дастаў паперу з рамкі, то быў ўражаны: неспадзявана недахопы тэхналогіі сталіся яе перавагамі. Няроўнасць паліву эмульсіі стварае для мяне маляўнічае фактурнае тло, непрадказальнасць тону паперы дазваляе абраць варыянты колеравага рашэння кампазіцыі, а маруднасць і непатрабавальнасць працэсу не замінае мне жыць у звычайным штодзённым рытме, у якім, на жаль, не так шмат часу на лабараторную працу. Нестабільнасць вынікаў памнажалася на тое, што на паперу траплялі сокі з раслінаў і іх пладоў, якія рабілі рэакцыю фатаграфічнай эмульсіі са святлом зусім непрадказальнай. І тое, што яшчэ ўчора раздражняла — стала дарэчным і стварыла магчымасць сціплымі сродкамі дасягаць бясконцай варыятыўнасці вынікаў.
Як фатограф, я не стаўлю перад сабою вербалізаваных мэтаў, кшталту, стварыць гербарый віленскага раёну Сніпішкі або, скажам, «зафіксаваць на фотапаперы 173 гатункі грушаў». Іду ў сваім тэмпе, фіксую кантактныя адбіткі таго, да чаго кранаюся ў штодзённым жыцці: лістотай, кветкамі і пладамі, і дзялюся тым, што маю.
Андрэй Антонаў,
Вільня, 2021
Patagrafija 